Hangi Besinlerde Karbonhidrat Bulunur? Karbonhidratın Faydaları ve Zararları

Vücuda enerji veren karbonhidrat birçok besin grubunda yer alır. Farklı gruplara ve çeşitlere ayrılan bu molekül, doğru tüketildiğinde çok faydalıdır. Ancak karbonhidrat içeren besinler yanlış tüketildiğinde vücutta birçok rahatsızlığın ortaya çıkmasına neden olabilir. Karbonhidrat hakkında merak ettiğiniz tüm detayları sizler için derledik.

Karbonhidrat Nedir?

Parçalandığında vücuda enerji veren molekül karbonhidrattır. Peki, vücut için karbonhidrat nedir? Temel bir besin ögesi olan karbonhidrat, birçok besinin içinde yer alan ve doğada en fazla bulunan moleküldür. Bütün hücreler için bir besin kaynağıdır ve vücutta sindirim sisteminin çalışmasına destek olur.

Gelelim her canlı için önemli olan karbonhidratlar vücutta ne işe yarar, konusuna. Karbonhidratlar beyin fonksiyonlarından ruh haline kadar birçok alanda etkilidir. Vücudun yakıtı gibi olan bu moleküller özellikle kan şekerini düzenler, bağırsak sağlığını değiştirir ve kas fonksiyonlarına etki eder.

Karbonhidrat Çeşitleri Nelerdir?

3 grupta incelenen karbonhidratlar, kendi içlerinde monosakkarit, disakkarit ve polisakkarit olarak ayrılırlar. Bu nedenle karbonhidrat nelerde var sorusuna yanıt olarak hem bitkisel hem etçil besinler örnek verilebilir.

1)     Monosakkaritler: En basit şeker grubudur, suda çözünür ve sindirilemez. ATP olarak kullanılarak vücuda enerji verir.

2)     Disakkaritler: 2 molekülden meydana gelirler, sindirilmeleri gerekir. Maltoz, laktoz ve sükroz olarak 3’e ayrılır.

3)     Polisakkaritler: Daha kompleks moleküllerdir. Nişasta, glikojen, selüloz ve kitin örnek verilebilir.

Karbonhidratlı Besinler Hangileridir?

Özellikle özel bir diyet uygulayan ya da belirli bir beslenme düzenine sahip kişilerin en sık merak ettiği soruların başında karbonhidrat hangi yiyeceklerde bulunur, sorusu gelir. Temel olarak tahıllar, ekmek çeşitleri, mısır gevrekleri, meyveler, şeker, baklagiller karbonhidrat içerir. Yüksek karbonhidratlar hangi besinlerde bulunur sorusunun yanıtına gelecek olunca ise çok tatlı ve unlu içerikler örnek verilebilir.

Kuruyemişler, tohumlar, kuru meyveler ve kök sebzeler de yüksek karbonhidratlı besinler arasında bulunur. Çikolata, cips, hazır kek gibi içerikler de karbonhidrat içerir ve bu yiyeceklerin içinde zararlı karbonhidratlar da bulunur. Bu nedenle temiz karbonhidrat içeren besinleri tüketmek daha sağlıklıdır. Doğru karbonhidrat çeşidini tüketmek için işlemden geçirilmemiş yani sağlıklı karbonhidrat içeren besinler tüketilmesi gerekir.

Tüketilmesi ya da dengeli şekilde tüketilmesi tavsiye edilen zararlı karbonhidratlar listesi şu şekildedir:

·       Beyaz ekmek ve hamur işleri

·       Gazlı içecekler

·       Tatlı çeşitleri

·       Hazır reçel ve marmelatlar

·       Kızartılmış patates vb. gıdalar

·       Şekerlemeler

·       Patlamış mısır

·       Çikolata

·       Bisküvi ve hazır kek çeşitleri

·       İşlem geçirmiş diğer karbonhidratlı yiyecekler

Karbonhidratların Faydaları Nelerdir?

Vücut için enerji kaynağı olan karbonhidratların birçok faydası bulunur. Peki karbonhidratların vücudumuza katkıları nelerdir? İşte, karbonhidrat faydaları:

·       Beynin bilişsel fonksiyonlarını sürdürmeye yardımcı olur.

·       Kasların verimli şekilde çalışmasını sağlar.

·       Lif içeren karbonhidratlar sindirimi destekler.

·       Ruh halini dengeler ve stresi azaltır.

·       Yorgunluğu ve halsizliği azaltmaya yardım eder.

·       Birçok rahatsızlığın ortaya çıkmasını engeller.

·       Doğru tüketildiğinde insülin direnci ve diyabete iyi gelir.

Sağlıklı karbonhidrat içeren besinlere örnek verecek olursak; kinoa, yulaf, muz, elma, patates, brokoli, havuç, fasulye, bezelye ve nohut gibi baklagiller, kuruyemişler başta gelir.

Karbonhidratların Zararları ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Doğru şekilde tüketilmediğinde birçok rahatsızlığın oluşması karbonhidratlar ile ilgili bilgiler arasındadır. Aşırı karbonhidrat tüketimi obezite ve diyabet olmak üzere birçok hastalığa neden olabilir. Diş çürükleri, sindirim sorunları, yemek sonrası uyku gibi etkiler de görülebilir.

Temiz karbonhidrat tüketimi yapıldığında glisemik indekste aşırı bir artış olmaz. Kişinin enerjisi gün içinde eşit olur. Aşırı halsizlik veya hareket etme isteği ortadan kalkar. Ayrıca kilo vermek veya sağlıklı şekilde kilo almak için de sağlıklı karbonhidratlar tercih edilmelidir.

Karbonhidrat Alımını Nasıl Dengeli Tutabiliriz?

Dengeli beslenme tarzında karbonhidrat alımının dengeli tutulması oldukça önemlidir. Bunun için kompleks karbonhidratlar tercih edilmelidir. Lif içeren gıdalara ağırlık verilmeli ve düşük glisemik indeksli ürünler kullanılmalıdır.

Dengeli beslenmede yeteri kadar yağ ve protein alınmasına dikkat edilmelidir. Az ya da çok alınan diğer faktörler, karbonhidrat isteğinin artmasına neden olabilir. Ayrıca dengeli beslenme için porsiyon kontrolü yapmaya da özen gösterilmelidir.

Karbonhidratlı Besinler ve Beslenme Programları

Orta, düşük ve yüksek karbonhidratlı beslenme programları hazırlanabilir. Peki farklı miktarda alınan karbonhidratların vücuda katkısı nedir? Düşük karbonhidrat, genellikle kilo vermek ve kan şekerini dengelemek için tercih edilir. Yüksek karbonhidratlı beslenme tarzı daha çok sporcular içindir. Vücut enerjisini yükseltmeye yardımcı olur.

Orta karbonhidratlı beslenme tarzı daha dengeli bir diyet programıdır. Kilo korumak, hastalıklara uygun şekilde beslenmek ve daha iyi hissetmek için tercih edilir. Herhangi bir sağlık veya kilo problemi olmayan kişiler de rahatlıkla orta karbonhidratlı diyetler yapabilir.